Multisensoryka u dzieci

Multisensoryka to metoda edukacyjna i terapeutyczna, angażująca różne zmysły dziecka w procesie uczenia się i poznawania świata. Dzięki niej dzieci mają możliwość rozwijania umiejętności poprzez jednoczesne wykorzystywanie wzroku, słuchu, dotyku, smaku, węchu oraz zmysłu równowagi i propriocepcji (czucia głębokiego). Multisensoryka nie tylko wspiera rozwój poznawczy, ale także pomaga w budowaniu więzi emocjonalnych, wspiera kreatywność i może być szczególnie skuteczna w pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych.

Co to jest multisensoryka i dlaczego jest ważna?

Multisensoryka odnosi się do strategii, które angażują wiele zmysłów jednocześnie, umożliwiając dziecku lepsze przyswajanie informacji. W odróżnieniu od tradycyjnych metod nauczania, które często skupiają się na jednym kanale zmysłowym, np. wzroku (czytanie książek) czy słuchu (słuchanie wykładu nauczyciela), podejście multisensoryczne stawia na interakcję różnych zmysłów.

Dlaczego multisensoryka jest ważna?

• Naturalne przyswajanie wiedzy: Dzieci uczą się lepiej, gdy mają możliwość jednoczesnego angażowania wielu zmysłów. Na przykład, manipulowanie przedmiotami podczas nauki matematyki sprawia, że liczby stają się bardziej zrozumiałe i namacalne.
• Wzmacnianie połączeń nerwowych: Używanie różnych zmysłów jednocześnie wzmacnia połączenia w mózgu, co prowadzi do lepszego zapamiętywania informacji.
• Wsparcie dzieci o specjalnych potrzebach: Multisensoryka jest szczególnie przydatna dla dzieci z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego, autyzmem, ADHD czy dysleksją, ponieważ pozwala na dostosowanie metody nauki do ich indywidualnych potrzeb.

Jak podkreśla dr Maria Montessori, założycielka pedagogiki Montessori, „ręka jest instrumentem umysłu” – aktywne zaangażowanie ciała i zmysłów w proces uczenia się jest kluczowe dla rozwoju dziecka (montessori.org).

Zmysły a multisensoryka

Wzrok

Wzrok pozwala dziecku poznawać kształty, kolory i przestrzeń. Dzieci uczą się przez obserwację i naśladownictwo, dlatego wizualne elementy są ważne w każdej aktywności multisensorycznej, np. kolorowe klocki, obrazy czy filmy edukacyjne.

Słuch

Dźwięki, muzyka i rytm stymulują rozwój mowy, koncentracji oraz pamięci słuchowej. Zabawy polegające na rozpoznawaniu dźwięków czy rytmicznych ćwiczeniach wspierają rozwój zmysłu słuchu.

Dotyk

Dotyk pozwala dzieciom poznawać faktury, temperatury i kształty. Aktywności, takie jak lepienie z plasteliny, zabawa piaskiem kinetycznym czy manipulowanie przedmiotami o różnych powierzchniach, rozwijają zmysł dotyku.

Węch i smak

Zapachy i smaki budzą emocje i wspomnienia, co czyni je skutecznymi w nauce. Na przykład, zabawa polegająca na rozpoznawaniu zapachów przypraw może być świetnym ćwiczeniem sensorycznym.

Równowaga i propriocepcja

Zmysły równowagi (związane z układem przedsionkowym) oraz propriocepcji (czucia głębokiego) pomagają dziecku orientować się w przestrzeni i kontrolować ruchy ciała. Zabawy ruchowe, takie jak bujanie na huśtawce, skakanie na trampolinie czy przeciąganie liny, rozwijają te kluczowe umiejętności.

Przykłady zajęć multisensorycznych

Zabawy sensoryczne dla najmłodszych

• Sensoryczne butelki: Wypełnione różnymi materiałami (ryż, guziki, woda z brokatem) pozwalają na eksplorację wzrokową, dotykową i słuchową.
• Masa sensoryczna: Używanie mas plastycznych, takich jak ciastolina czy piasek kinetyczny, pomaga rozwijać dotyk i koordynację ruchową.

Nauka przez ruch

• Skakanie po literach lub cyfrach: Dziecko skacze na kartki z literami lub cyframi, jednocześnie wypowiadając je na głos. To łączy naukę z aktywnością fizyczną.
• Tor przeszkód: Różnorodne elementy, takie jak równoważnie, tunele i drabinki, angażują zmysł równowagi i propriocepcji.

Eksperymenty kulinarne

• Rozpoznawanie smaków: Zasłaniając oczy dziecka, podajemy mu do spróbowania różne owoce czy warzywa i prosimy o ich rozpoznanie. To świetna okazja do zapoznania najmłodszych z nowymi smakami!
• Tworzenie własnych potraw: Angażowanie dziecka w gotowanie to nie tylko zabawa, ale również rozwijanie wielu zmysłów jednocześnie – węchu, smaku, dotyku i wzroku. Dzięki temu, Twoje dziecko nie tylko wzmacnia swoje zdolności manualne, ale również rozwija kulinarny dryg! Chyba wszyscy się zgodzimy, że dobrze jest dobrze zjeść, szczególnie jeśli pyszna potrawa wychodzi spod naszych rąk.

Kreatywne zajęcia artystyczne

• Malowanie palcami: Pozwala dzieciom eksplorować różne tekstury i kolory, rozwijając jednocześnie wyobraźnię.
• Tworzenie kolaży: Wykorzystywanie materiałów o różnorodnych fakturach (papier, tkaniny, liście) angażuje zmysł dotyku i wzroku.

Kto wie – może dzięki tym metodom Twoje dziecko odkryje w sobie duszę artysty, kucharza lub sportowca!

Multisensoryka w terapii dzieci ze specjalnymi potrzebami

Dzieci z autyzmem, ADHD, dysleksją czy zaburzeniami integracji sensorycznej mogą szczególnie skorzystać z metod multisensorycznych. Dzięki niej łatwiej przyswajają wiedzę i uczą się radzenia sobie z trudnościami.

Terapia integracji sensorycznej (SI)

Jednym z najpopularniejszych podejść jest terapia SI, która polega na dostarczaniu dziecku kontrolowanej ilości bodźców zmysłowych. Na przykład, dziecko może bawić się w basenie z kulkami lub chodzić po różnych powierzchniach, co pomaga w regulacji układu nerwowego.

Multisensoryczna nauka czytania i pisania

Dzieci z trudnościami w nauce mogą korzystać z metod, które angażują różne zmysły – np. rysowanie liter palcem na piasku, słuchanie dźwięków liter podczas ich pisania czy budowanie wyrazów z klocków.

Podsumowanie: Dlaczego warto stosować multisensorykę?

Multisensoryka to nie tylko metoda nauki, ale sposób wspierania wszechstronnego rozwoju dziecka. Dzięki angażowaniu różnych zmysłów dzieci uczą się szybciej, skuteczniej i w sposób bardziej zróżnicowany. Wspólne zabawy multisensoryczne wzmacniają więzi rodzinne, a także rozwijają wyobraźnię i kreatywność.

Jak zauważa prof. Bogdan Zawadzki, „edukacja sensoryczna to klucz do przyszłości dziecka – pozwala nie tylko zdobywać wiedzę, ale także lepiej rozumieć siebie i otaczający świat” (zawadzkibogdan.pl).

Włączenie multisensoryki do codziennych aktywności dziecka to nie tylko inwestycja w jego rozwój, ale także w jego szczęśliwe dzieciństwo.